Características xerais da etapa e a súa localización no sistema educativo actual.

En psicoloxía do desenvolvemento, educación infantil (0-6 anos): É unha etapa non obrigatoria, composta por un sistema educativo LOE fronte ao sistema asistencial, e formada por dous ciclos:

• 0-3 Anos: Non libres con profesorado maioritario de ciclo formativo de grao superior.
• 3-6 anos: Gratuíto cun profesorado de educación infantil.

As áreas de coñecemento son o coñecemento de si mesmo, do medio e da lingua e da comunicación.

 Durante a segunda infancia, no segundo ciclo de educación infantil desenvólvese a socialización e as relacións entre iguais. Adquírense novos coñecementos e habilidades como a atención, a memoria, a linguaxe, a cognición e a percepción. Hai un alto nivel de actividade.

 Desenvolvemento físico e psicomotor.

Hai un crecemento constante, adquírese maior forza e complexión, un avance no desenvolvemento muscular con importancia na nutrición, cambios na estrutura corporal, con un peso entre 19-20 Kg, medindo uns 110 cm aínda que hai unha gran variabilidade individual e cultural.

Durante esta etapa, prodúcese a mielinización das neuronas e establécense a lateralidade e a localización das funcións cognitivas. Ao final desta etapa xa hai preferencias manuais.

O obxectivo do desenvolvemento psicomotor será controlar os movementos do corpo ata conseguir extraer del todas as posibilidades de acción e expresión (práxicas e simbólicas). Así, entre os 2 e os 6 anos xa hai un claro avance na autonomía e o control do organismo.

Hai dous procesos:

• Independencia motora: capacidade de controlar cada segmento motor por separado. (7-8)
• Coordinación motora: Asociación de movementos independentes dando lugar a outros máis complexos que se automatizan. (6-7)

 Habilidades motrices:

1. 2-3 anos: Correndo, usando unha culler para comer.
2. 3-4 anos: subir escaleiras sen apoio cun pé en cada chanzo, abrochar botóns, copiar un círculo.
3. 4-5 anos: baixa escaleiras sen apoio e un pé en cada chanzo, corta unha liña coas tesoiras, usa un garfo.
4. 5-6 anos: andar en bicicleta, escribir.

 

 Construción do esquema corporal.

É a representación que construímos sobre o noso corpo e as súas posibilidades de movemento e vaise construíndo progresivamente ao longo da infancia por avances perceptivos, motores, cognitivos, de acción, lingüísticos...

Aos 3-6 anos xa tomamos conciencia do noso propio corpo e das súas posibilidades e limitacións, aínda que aínda quedan por dominar os conceptos espazo-temporais.

Desenvolvemento grafomotor.

O debuxo e a escritura están influenciados por factores de maduración e factores sociais, son habilidades altamente especializadas, de carácter representativo e con gran valor cultural.

Desenvolvemento cognitivo: período preoperacional.

Poténciase o manexo das representacións aínda que non existe un pensamento lóxico. O pensamento é intuitivo baseado na aparencia perceptiva das cousas. Os erros non son provocados por ilusións perceptivas como en etapas anteriores, senón por unha construción intelectual incompleta. Teñen a capacidade de facer asociacións de diferentes acontecementos e de facer preguntas de forma sistemática sobre o contexto ou sobre eles mesmos.

 Características da psicoloxía do desenvolvemento preoperacional:

• Centración: conservación da materia.
• Irreversibilidade: non entende que unha acción pode ser bidireccional.
• Pensamento estático: as cousas non cambian se non as ves.
• Finalismo: Todo ten un propósito.
• Animismo: Atribúenlle características humanas ás cousas.
• Realismo infantil: non diferencia entre feitos obxectivos e percepción subxectiva.

Teñen un egocentrismo cognitivo. O seu pensamento está centrado no seu propio punto de vista e teñen dificultades para ter en conta o punto de vista do outro.

Adoitan ver as cousas dende o seu propio interese e non son conscientes da existencia dos demais: "cada un ve e pensa como el". Tamén teñen dificultades para ter en conta a perspectiva dos demais e para restar valor á súa propia perspectiva.

 A teoría da mente é a capacidade de poñerse na mente doutra persoa, desenvólvese entre os 4-5 anos e está ausente no autismo e outras patoloxías.

Comprender que outra persoa pode ter unha crenza falsa sobre a realidade, o que lle permite mentir. Nese momento entenden aos demais e a si mesmos como seres con representacións mentais que rexen o seu comportamento e que lles permiten comprender as falsas crenzas doutras persoas e crear representacións falsas nos demais intencionadamente (Deliverate deception).

 En aspectos asistenciais, o seu control é máis sostido e duradeiro, sobre todo nas actividades recreativas. Teñen dificultades para centrarse en aspectos relevantes mentres ignoran os irrelevantes. A maternidade xa non se utiliza.

 A memoria de recoñecemento perfecciona e a lembranza a curto prazo é máis precisa que a longa.

 A linguaxe ten tres funcións:

1. Simbólico
2. Comunicativo
3. Autorregulación: comunicámonos con nós mesmos.

 Adquirimos un vocabulario de 10,000-14,000 palabras aos 6 anos. Dominamos os adverbios e as proposicións e a nosa comprensión é maior que a nosa produción. Usamos metáforas como a amplificación de significados e utilizamos sobreregulacións en verbos regulares e irregulares.

 Xa usamos conxuncións que conectan frases enteiras. Empregamos preguntas de confirmación, subordinadas, estruturas de obxecto indirecto e obxecto directo, oracións pasivas, adverbios e preposicións e coordenadas de oracións simples e subordinadas.

 Temos experiencias interactivas con falantes máis expertos, habilidades de comunicación referencial, solicitude de resposta, transformación gradual do tema (5 anos), intención indirecta de expresións e adaptación aos rexistros da fala.

 Fala probada ou egocéntrica: serve para orientarse e dirixirse. Esta linguaxe axuda aos nenos a pensar no seu comportamento e a seleccionar o curso de acción. Aparece ante tarefas difíciles cando cometeron erros ou non saben como actuar. A súa verbalización prodúcese ata os 4-5 anos, despois se interioriza.. (Movemento dos beizos sen sons).

Socialización.

Proceso intercativo entre o neno e o grupo social. Con ela o neno satisface as súas necesidades, asimila a cultura e a sociedade perpetúa e desenvólvese. Este proceso implica a adquisición de valores, normas, costumes, roles, coñecementos e comportamentos que a sociedade transmite e demanda.

Para a socialización existen procesos mentais (novos coñecementos), afectivos (Vínculos) e Cunductual (conformación social da conduta).

Tipos de interacción:

• Adultos: hai diferentes estados porque teñen autoridade.
• Irmáns: Ás veces tamén estados diferentes, os irmáns asumen un papel máis didáctico.
• Outros nenos: estilos menos críticos e directivos, interacción máis igualitaria, intentos de novos roles e comportamentos e autoaprendizaxe.
  Son iguais aqueles que teñen unha posición social semellante e que operan con niveis similares de complexidade de comportamento. Isto aporta unha importancia adaptativa xa que contribúen a comprender e valorar a perspectiva doutro, facilitan o desenvolvemento das competencias sociais e favorecen o desenvolvemento doutras competencias persoais que non se adquiren facilmente na relación pai/nai-fillo.

 Nestas idades, entre os 3-4 anos, as amizades fórmanse a base de actividades e non de persoas, con 4-9 anos xa hai relacións de amizade unidireccionais onde é un amigo que coñece os seus gustos e intereses. Os grupos adoitan ser de 2 ou 3 nenos do mesmo sexo.

 As actividades non eran sociais, facíanse en paralelo ás demais pero sen interactuar directamente.

Tamén está o xogo asociativo, compártense materiais e interactúan pero non se coordinan as actividades.
No xogo cooperativo, porén, realízase unha actividade común.

 O xogo pode ser de exercicio (período sensoriomotor), simbólico (entre 2-3 e 5 anos) e de regras (6 anos).

• Xogos de exercicios: son actividades de tipo motor cunha finalidade adaptativa inicial que se realizan por puro pracer e para consolidar o aprendido. Un patrón repítese polo puro pracer de facelo. Non hai simboloxía e predomina o carácter individual xa que non hai interese polos demais nenos. Trátase do xogo turbulento.
• Xogo simbólico: Simboloxía que xorde a través da imitación onde o neno reproduce escenas da vida real. A súa finalidade é lúdica e os obxectos cobran significado dentro da actividade. Os personaxes son estereotipados e ficticios. Os temas representan a realidade circundante (TV, Familia...)
  A partir dos 4 anos hai un avance considerable na complexidade dos xogos. Manéxanse os roles sociais e as interaccións sociais e a resolución de conflitos cobran unha importancia vital.

 Desenvolvemento emocional.

Durante esta idade, ten lugar a "etapa de iniciativa contra culpa" de Erikson: xorden novas actividades automotivadas con maior autonomía. Desenvólvese o orgullo e un autoconcepto moi positivo sen autocrítica. Tamén hai un sentimento de culpa ou vergoña cando as cousas se fan mal.

Comezan a coñecerse a si mesmos, coñecen as súas características físicas e as súas capacidades en función de categorías, aspectos concretos e trazos observables. (Típico do pensamento preoperacional)

Poden autorregular o seu comportamento, podendo inhibir, aumentar, dirixir e modular as emocións, aínda que teñen maior dificultade cos sentimentos negativos.

Aumentar a comprensión emocional. Entre 4-5 anos xulgan as causas de moitas reaccións emocionais básicas e estresan os factores externos aos internos (un neno enfadado pode golpear).

Aparece un comportamento prosocial ou altruísta.

Entre os 12-18 meses ofrecen xoguetes ou intentan axudar na casa, aos 2 anos dan mostras de racionalidade e ofrecen xoguetes cando son escasos, aos 3 anos aparece a reciprocidade. Hai moitos factores individuais que dependen das reaccións dos pais e do desenvolvemento cognitivo.

Este desenvolvemento aparece como consecuencia da adopción de perspectivas sociais: Habilidades para inferir pensamentos, intencións, motivos e actitudes dos demais. Teñen razoamento moral prosocial, empatía; A influencia cultural e social influirá de todos os xeitos. (Sociedades industrializadas vs non industrializadas, individualistas vs colectivistas).